“Хоҙай үҙе ашатҡан”, йәки ураҙаға ҡағылышлы һорауҙар

- Ирек хәҙрәт, ҡояш сығыу һәм байыу ваҡытын ғәҙәттә календарҙан ҡарайбыҙ. Тик ҡай­һы берҙәрендә ваҡыттары тура килмәй, айырыла. Был осраҡта ни эшләргә?

- Эйе, уларҙа бер аҙ айырма бар. Ниәтте бер нисә минутҡа иртәрәк әйтеү, ә ауыҙ асыуҙы шу­лай ук бер нисә минутка һуңыраҡ башҡарыу дөрөҫөрәк булыр.

- Ҡайһы берҙәрҙең онотолоп китеп, һыу эстем йәки ашаным, тигәндәрен ишеткән бар.

- Был осраҡта ураҙамды боҙ­ҙом тип уйлау ғилемһеҙлектән килә. Ошо хаҡта пәйғәмбәребеҙ (с.ғ.с.), кеше ураҙа тотҡан килеш онотолоп, ашаһа йәки эсһә, бе­легеҙ, уны Аллаһ Тәғәлә үҙе ашатҡан, эсергән, тигән. Ул ке­шенең ураҙаһы боҙолмай. Шуға ла иҫенә төшөү менән, ашауҙан тыйылып, ауыҙҙы сайкағас, ураҙаны артабан дауам итергә кәрәк. Бының бер ҡурҡынысы ла юҡ, сөнки онотолоу кеше ихтыярында түгел.

- Сәхәр ваҡытын йоҡлап ҡалғанмын, шуға бөгөн ураҙа тота алманым, тиеүселәргә нимә тип әйтеп була?

- Әгәр йоҡлап ҡалған икән, ниәт әйтмәйенсә лә дауам итә ала, сөнки кисәге ураҙаһынан һуң уҡылған ауыҙ асыу доға­һында икенсе көнгә ниәт бар.

- Укол һалдырыу, крем һөр­төү күҙгә, ҡолаҡҡа дарыу та­мыҙыу ураҙа тотоусыға рөхсәт ителәме ?

- Ураҙала тәнгә бер нимә лә инергә тейеш түгел. Әгәр кеше сирләй һәм дарыуһыҙ тора ал­май икән, әле тотмай үткәреп, һуңынан һауыҡҡас йәки сәфәрҙән ҡайтҡас, һәр ҡалдырған көнөн ҡаза ураҙаһы итеп тота ала. Шул уҡ шарт сәфәргә сығыусыға ла ҡағыла. Һәм күҙгә, ҡолаҡҡа дарыу һалыу, һөрмә тартыу, крем һөртөү һәм һыу инеү ураҙаны боҙмай.

- Рамаҙан айының башында, уртаһында, аҙағында өс көн тотһаң, етә, тиеүселәр бар.

- Уны динде үҙенсә аңлай башлаусылар әйтә. Ҡөрьәндә өсәр көн тураһында һүҙ юҡ, шуға ураҙаны тулыһынса тоторға кәрәк.

- Был осорҙа нисек туҡланырға?

- Ризыҡ хәләл булырға тейеш. Көндәр оҙон, төндәр ҡыҫҡа саҡта еңел, тиҙ үҙләш­терелә торған ризыҡ ашарға кәрәк. Финик йәки һыу менән ауыҙ асыу бик яҡшы. Ауыҙ асыу доғаһынан һуң намаҙ уҡыла. Уға 5-7 минут үтә. Был ваҡытта аш­ҡаҙан ризыҡ ҡабул итергә әҙер­ләнә. Ашҡаҙан һутын шыйы­ғайтып, һыуҙы күп эсмәйенсә, артыҡ шыйыҡ аҙыҡ ашамау хәйерлерәк. Кире осраҡта аш­ҡаҙанда ауырлыҡ барлыҡҡа килеүе, аҙыҡтың эшкәртелмәүе мөмкин. Сәхәрҙә иһә оҙаҡ эшкәртелә торғанды, мәҫәлән, бутҡа, ит, киптерелгән емеш- еләктәр ашарға кәрәк. Дөйөм алғанда, һәр кем үҙ организмына һәм сәләмәтлегенә ҡараһын.

- Ҡайһы бер ураҙа тотоусы­лар ауыҙҙан еҫ сыға, mип зар­лана...

- Ураҙа тотоусы мосолман­дың ауыҙынан сыҡҡан еҫе фәрештәләр алдында хушбуйҙан да яҡшыраҡ, тигән хәҙис бар. Көн дауамында һаҡлыҡ менән ауыҙ­ҙы сайҡатып алырға мөмкин, шуға ла бынан ҙур проблема яһарға кәрәкмәй.

- Фитыр саҙаҡаһын ҡасан бирергә?

- Уны ай дауамында бирергә мөмкин, әммә ураҙа бөтөп, ғә­йет намаҙынан да һуңға ҡалырға тейеш түгел.

- Ҡәҙер кисенең ҡөҙрәте тураһында әйтеп китһәгеҙ ине.

- Ҡәҙер кисенең исеме ҡәҙерле, изге, бөйөк тигәнде аңлата. Ҡөрьән-Кәримдә Ҡәҙер кисе мең айҙан да хәйерлерәк, тиелгән. Ул уртаса һикһән йылға торошло. Ҡыҫҡаһы, һикһән йыл буйы ғибәҙәт ҡылған кеүек булаһың. ПәйғәмбәребеҙҠәҙер кисен Рамаҙан айының һуңғы ун көнөндә эҙләгеҙ, тигән. Ҡайһы бер сығанаҡтарҙа 26-һынан 27-һенә ҡараған төндә, йәки таҡ көндәрҙә тиелә, әммә мосолман был изге ваҡытты файҙаланып ҡалыр өсөн һәр көн уяу булырға, күберәк Ҡөрьән, дини китаптар уҡырға, зекер, ғибәҙәт ҡылырға тейеш.

- Әңгәмәгеҙ өсөн рәхмәт.

- Рамаҙан айы мөбәрәк бул­һын, ғәмәлдәрҙе еңеллек менән башҡарып, тотҡан ураҙаларҙың ҡабул булыуын теләйем.

Илнара ХӘКИМОВА әңгәмәләште.

Фото "Мечеть Кармаскалы" төркөмөнән.