Зәңгәр күлдең тәбиғәте лә үҙенсәлекле

Зәңгәр күлдең тәбиғәте лә үҙенсәлекле

 Район биләмәһендә тәбиғәт ҡомартҡыһы – Зәңгәр күл булыуы хаҡында ишетеп белә инем, әммә ошоға тиклем уны барып күреү мөмкинлеге эләкмәне. Даи­ми килә һалып яуып киткән ямғырға ла ҡарамайынса, был ялдарҙа шул тәбиғәт мөғжизәһен барып күреп ҡайтырға тигән маҡсат ҡуй­ып, юлға сыҡтыҡ.

 Иҫке Муса ауылын үтеп, трасса аша сығыу менән, гүйә икенсе донъяға килеп сыҡҡан­дай булаһың. Бында ҡая- таштар, йәшеллеккә сумған бейек тауҙар ҡаршы ала. Яңы Муса ауылы тирәһендәге тә­биғәт иҫ китмәле икән дә!

Күп тә үтмәйһең, үҙенең зәңгәрлеге менән дан алған күлгә килеп тә етәһең. Көн ярайһы ғына һалҡын булыуға ҡарамаҫтан, күлдә һыу инеүселәр байтаҡ. Күлдән йы­раҡ түгел генә “Зәңгәр күл” ял итеү комплексы урынлашҡан. Һәр теләгән кеше унда ял итеү, мунса инеү, төрлө процедура­лар алыу мөмкинлегенә эйә. Бында халыҡ бер-бер артлы ағылып ҡына тора.

Башҡорт Википедияһынан билдәле булыуынса, Зәңгәр күл Башҡортостан Республи­каһының тәбиғәт ҡомартҡыһы статусына эйә. Ул һаҡлауға алынған тәбиғәт объекты. Майҙаны – 400 кв.м. Карст убылыу сәбәпле барлыҡҡа килгән. Ярҙары бейек булмаһа ла, текә. Күлдең эргәһенән Үҙән йылғаһы аға. Зәңгәр күл­гә бер ниндәй ҙә йылға ҡой­май, ә күлдән ағып сыҡҡан һыу 90 м тирәһе аҡҡандан һуң Үҙән йылғаһына ҡоя.

Күлдең исеме һыуының зәңгәрлегенә ҡарап бирелгән. Ләкин был күктең зәңгәрлеге сағылыуҙан түгел, һыу аҫтын­дағы зәңгәр балсыҡтан. Ә яр буйындағы балсыҡты алһаң, ул ҡара төҫтә була. Зәңгәр бал­сыҡ та, ҡараһы ла шифалы. Балсыҡтан һиҙелер-һиҙелмәҫ көкөртлө водород еҫе аңҡый.

Күл янындағы тәбиғәт тә үҙенсәлекле. Әйтерһең, Зәң­гәр күлде Башҡортостандың бар тәбиғәте килеп ҡосҡан. Бер яғына тау, тау башында ур­ман, ҡаялар, мәмерйәләр ки­леп баҫһа, икенсе яғына йылға ағып килгән һәм ялан-баҫыуҙар түшәлгән.

Тәбиғәттә ял итергә яратҡан туристар күл буйын­да төнгөлөккә ҡунырға ҡал­майҙар. Быға, бәлки, йомран­дарҙың күплеге, уларҙың кешеләрҙән ҡурҡмай ер өҫтөнә сығып ҡарап баҫып тороуҙа­ры сәбәптер. Ләкин ҡараңғы төшкәндә лә күлде күҙәтеү ҡыҙыҡлы. Көндөҙ күренмәгән пар, ҡараңғыла ҡурҡыныс то­ман булып күл өҫтөнән төрлө яҡҡа күтәрелә.

Розалия ҒӘЛИЕВА.

Автор фотоһы.

 Радий ХӘБИРОВ,

Башҡортостан Республикаһы Башлығы:

- Кешеләр уңайлы мөхиттә ғүмер итһен, ялда­рын файҙалы уҙғарһын өсөн беҙҙең яҡтан барыһы ла тормошҡа ашырыла, был тәңгәлдә бер ниндәй ҙә ҡатмарлыҡтар юҡ. Башҡортостандың уникаль туристик потенциалы бик ҙур. Башҡортостан туризм һәм ҡунаҡсыллыҡ индустрияһы өлкәһендә лидерҙарҙың береһенә әүерелә бара.

 Илмира ҒӘЛИӘХМӘТОВА, йәмәғәтселек фекере ли­деры:

- Зәңгәр күл – элек-электән күптәрҙең яратҡан урыны. Ғәҙәттә, уны бер тапҡыр килеп күргәндәр, бында тағы ла килергә ашҡынып торалар, сөнки күлдең шифалы һыуы ла, тәбиғәте лә үҙенә тарта. Уҙған йыл баш ҡалаға яҡын ғына урында халыҡҡа ял итер өсөн бөтә шарттар тыуҙырылған ял итеү комплексы булдырылды. Уның ыңғай яҡтары бихи­сап. Иң мөһиме – бында спиртлы эсемлектәр ҡулланыу тый­ылған. Шулай уҡ машиналарҙы күлгә яҡын үткәрмәйҙәр. Шуға күрә күлдең тирә-яғы йәшеллеккә күмелде. Тәбиғәт машина­ларҙан, сүп-сарҙан, усаҡтарҙан ял итеп ҡалды. Тағы ла бер ыңғай күренеш – тиҫтәнән ашыу кешегә яҡшы хеҙмәт хаҡы менән эш урындары булдырылды. Хатта, студенттарға, оло класс уҡыусыларына ла өҫтәмә аҡса эшләү мөмкинлеге тыуҙы. Тиҙҙән был яҡтағы юлдар ҙа тәртипкә килтерелер, тигән өмөттә ҡалабыҙ.