Олатайға әбей эҙләгәндә...(булған хәл). Зилдә Хәмиҙуллина

Зилдә Хәмиҙуллина.
Олатайға әбей эҙләгәндә...(булған хәл)

"Ололарға оло хөрмәт йөҙөнән олатайҙың һәм инәйҙәрҙең исемдәрен яҙмаҫҡа булдым. Инәйҙәрҙең кемдәрелер күптән инде баҡыйлыҡҡа күскән. Йәндәре Ожмах түрендә булһын. Хикәйәлә үҙ туғандарым ғына исемдәре менән алынды."
(Автор).

Ауылда йәшәгән ваҡытта булған бер хәл - ваҡиғалар иҫкә төштө әле.
Беҙҙең өсөн үҙе бер мажара булһа, олатайыбыҙ өсөн ҡыҙғаныс, йәлләүес, үкенесле сәйәхәт булды был...
Беҙҙең ауылдан аша ауылда йәшәгән, хәләлем мәрхүм Радигымдың атаһы яғынан туғаны ине ул олатай. Бик мөләйем, һөйкөмлө, ап – аҡ сәсле матур бабай, ныҡ егәрле, һәр ваҡытта хәрәкәттә булған, үҙен үҙе бағып, бөхтә, таҙа, зауыҡлы кейенә лә, урынлы ғына хәбәр ҙә һөйләй, әңғемәләшә лә белгән кеше ине олатайыбыҙ.
Тамырҙары менән ергә батып инеп үҫкән имән ағасы һымаҡ ныҡ, ышаныслы, эшкә бөткән кеше ине бабайыбыҙ. Уның донъяһы ла төҙөк, күпләп мал аҫырай, аттар тота, бал ҡорто үрсетә, машинаһы, тракторы тағы әллә ниндәй техникалары бар, бик етеш тормошта йәшәй, аҡсаһы ла күп тип ишетә торғайным кешенән, әммә үҙем барып күргәнем юҡ ине. Радигым тере саҡта йыш ҡына килеп йөрөй торғайны беҙгә. Ул мәрхүм булғас килеп хәл белешеп, ҡайғы уртаҡлашып китте бабай.
Оҙаҡ та тормай, олатайыбыҙҙың әбейе үлеп ҡалған тигән хәбәр ишетелде. Минең үҙе хәлем үҙемә саҡ, ҡайғымдан ергә бөгөлөп йөрөгән ваҡытым ине, хәбәрҙе ишеттем дә оноттом. Бер нисаҡлы ваҡыт үткәс,
тағы бер хәбәр килде. Бабай әбей алырға уйлай икән, ауылда йәшәрлек, донъяһын көтөрлөк, үҙенә иптәш булырлыҡ әбей эҙләй тип ишетелде.
Ярай инде, яңғыҙ ҡалыуы ир – атҡа, бигерәк тә оло кешегә үтә ауыр бит.
Исмаһам әбей иптәш булыр... - тип уйланым да, мин тағы бабай тураһында оноттом. Ҡәҙимге генә оҙаҡ ваҡыт үткәс, олатайыбыҙ минең алдымда пәйҙә булды. Ул аҙыраҡ һурыҡҡан, күҙҙәрендә ниндәйҙер борсолоу сатҡылары бар. Әммә рухы ныҡ, ҡаҡшамаҫҡа, бирешмәҫкә тырышҡаны күренеп тора.
Күрешеп, хәл – әхүәл белешкәс тә, олатай оҙаҡҡа һуҙмай, ниндәй мәшәҡәт менән йөрөгәнен һөйләп бирҙе. “Килен, инәйегеҙ үлеп ҡалғанын ишеткәнһеңдер инде. Ҡайһылай итәһең инде, Аллаһы Тағәлә маңлайыңа яҙғанды аша атлап булмай бит. Инәйегеҙ яҡшы кеше ине, татыу ғүмер иттек, йәне ожмахтың түрендә булһын. Әммә ҡалған кешегә йәшәргә кәрәк килен. Минең йомошом һиндә бөгөн. Мин ауыл ерендә йәшәрлек, минең оло хужалығымды алып барырлыҡ, миңә иптәш булырлыҡ әбей эҙләйем килен. Инде байтаҡ ваҡыттан бирле ҡарап йөрөйөм, тик нишләптер йәтеш кенә әбей тура килмәне әлегә.
Эстән генә, иҫем китеп ултырғанымды һиҙҙермәҫкә тырышып ҡына һорайым ”Олатай, нимә менән ярҙам итә алам һуң һеҙгә мин? Йомошоғоҙҙо бөтөнләй аңламаным.” – тинем, үҙем алйот кеше һымаҡ көлөп ҡуйҙым да, тиҙ генә тыйыла һалдым. Өлкән кешене рәнйетеп, үпкәләтеп ҡуйыуҙан ҡурҡтым.
“Уның нимәһен аңламайһың инде килен, миңә берәй әбей табышып бирмәҫһеңме икән тип килдем һиңә. Яҡшы ғына әбей булһа һөйләшеп, миңә димләп ҡарайһыңмы әллә килен?”
Мин инде лә тыныс ҡала алмай инем, ҡысҡырып, ҡысҡырып көлөп ебәрҙем. “Олатай мине димсе тип кем һөйләй? Мин бер ваҡытта ла димсе булғаным юҡ бит. Шунан әбейҙе ҡайҙан алйайым икән һеҙгә? Әбейҙәр менән ул темаға һөйләшә лә алмаҫмын ул мин. Нидәй һүҙҙәр менән мөрәжәғәт итмәк кәрәк инде. Юҡ олатай үпкәләмәгеҙ, булмай минән, булмай.” – тинем уға. Олатайым берҙә генә бирешергә теләмәне:
“Туҡта,туҡта әле килен, һинме инде хәбәр һөйләй белмәй торған кеше.
Ғүмерҙә ышанмайым был хәбәргә, тәүҙә аҙыраҡ уйлап ҡара йәме. Мин хәҙер үк миңә әбей табып, сығарып бир тимәйем бит. Ауылыңдағы әбейҙәрҙе иҫләп, уйлап, байҡап сыҡ яйлап. Шунан миңә барырлыҡтарының ҡылын тартып ҡара, барып һөйләш йәме килен. Минең өмөтөмдө өҙмә инде, ҡырҡа һуҡма йәме.”- тине ул хатта көйөнөп.
Мин албарғып ҡалдым, бабай ҙа бик йәл, әбей таба алмаҫыма ла иманым камил. Нимә эшләргә инде? Ниндәй һүҙҙәр менән бабайҙы үпкәләтмәй генә баш тартырға тип мин уйланғансы, бабайым ялпылдап сығып та китте. Сығып барғанда ул минең ауыртҡан еремә баҫып сығып китте. “Килен, яңғыҙлыҡ анһат түгел! Һин үҙең дә яңыраҡ ҡына яңғыҙ ҡалған кешеһең. Мине аңларһың да, миңә ярҙам итеүҙән баш тартмаҫһың тип уйлап, өмөт итеп килдем. Үтенесемде кире ҡаҡма, һиңә
ышанам килен.”- тине ул.
Бар тыныслығымды емереп, ҡайғыларымды, әрнеүҙәремде уятып китте бабайым. Төнө буйы борһаланып, йоҡлай алмай, ҡайғыларым яңырып, көйәләнеп тә, илап та тигәндәй таң аттырҙым. Шунан үҙемсә дөрөҫ бер ҡарарға
килдем, килеп сыҡһа ла, сыҡмаһа ла, әбей тапһам да, тапмаһам да ярҙам итеп ҡарарға булдым олатайыбыҙға. Бер көнө буйы ауылымдағы әбейҙәрҙе барлап, кемеһе бабайға барырға риза булыр икән тип баш ваттым. Әммә бер ҙә генә урынан ҡуҙғалып, ауылын ташлап, аша ауылға бабайға барырлыҡ әбей таба алманым. Уйланым, уйланым да үҙемдең яратҡан ғына, әхирәтем һымаҡ күргән, күршелә генә йәшәгән Рәшиҙә инәйемә инеп сығырға булдым.
Рәшиҙә инәй ул ауылымдың бер биҙәге, йәме, үрнәге инде. Бәләкәй генә буйлы, ҡараҡай ғына, үткер янып торған күҙле, тумалаҡ ҡына әбей ул минең яратҡан инәйем. Үтә әрһеҙ, сабырлы, башына ниндәй генә бәлә төшһә лә бирешмәгән, бөгөлмәгән, әллә ниндәй ғәрәсәтте лә кире ҡайтарыр көскә эйә булған кеше ул минең күрше инәйем. Бик күпте күргән, күпте кисергән, тыл ветераны, күп балалы әсә, өҫтәүенә шул береһенән береһе бәләкәй балалары менән етем ҡалған, тол ҡатын. Һуғыштан имен һау әйләнеп ҡайтҡан ире мәрхүмдең холҡо ла еңелдән булмай, түҙеп йәшәй Рәшиҙә инәй. 14 балаға ғүмер бирә ул, әммә ҡыҙғанысҡа ҡаршы 6-һы сабый саҡта уҡ мәрхүм була. Ә инде ире гүр эйәһе булғас, ҡалған һигеҙ балаһын, шуларҙың етәүһе малай, үҙе яңғыҙ күтәрә, аяҡҡа баҫтыра, кеше итә. Фермала эшләй, һыйыр ҙа һауа, яңы тыуған быҙауҙар ҙа ҡарай. Сөгөлдөр утарға, ашлыҡ елгәрергә, ферманың һарайҙарын һыларға йөрөй, ниндәй эш бар совхоз бүлексәһендә шул эштән ҡалмай эшләй инәйебеҙ. Ауылға ферма йәки мәҙәниәт йортон ремонтларға ситтән килгән төҙөүселәргә лә ашнаҡсы булып яллана. Шул уҡ ваҡытта эре мал, кәзә, һарыҡ, ҡош ҡорт аҫырай. Гөрләтеп баҡса үҫтерә, йәшелсә – емештәрҙең ниндәйен генә үҫтермәй инәйебеҙ. Балаларын да эшкә өйрәтә, егәрле, үткен итеп үҫтерә уларҙы. Һәр береһе мәктәптә уҡып сығып, хәрби хеҙмәттәрен тултырып ҡайтҡас, йә уҡырға кереп, йә эшкә урынлашып был тормошта үҙ урындарын таба барҙылар.
Хәҙерге ваҡытта ла инәйебеҙҙең донъяһы төҙөк, ишек алды, йорт – ҡураһы ялт итеп тора. Әле һаман ауылға гастрольдәр менән килгән артистәрҙе өйөнә саҡырып йоҡлатып, шуларҙы тәрбиәләп, тәмле аштары менән һыйлап, мунсаһына тиклем яғып индереп ебәрә.
Ҡасан ғына килеп инмә, сәйе әҙер, өҫтәле тулы тәмле ризыҡ, күңеле киң, асыҡ йөҙ менән ҡаршы алыр. Һөйләр һүҙеңде иғтибар менән ихлас тыңлар, кәңәштәрен бирер. Ә инде йомош менән керһәң бер ваҡытта ла буш сығармаҫ инәйебеҙ. Оҡшамаған ерең булһа борҡолдатып әрләп ташларға ла күп һорамаҫ. Уратып суратып тора торған ғәҙәте юҡ, тураһынан һалдырып, күҙеңә бәреп әйтер әр, тәнҡит һүҙен. Яҡшы, уңышлы яҡтарыңды күреп, маҡтап, күңелде күтәреп ебәрергә лә, кәрәк ерҙә яҡлап һүҙ әйтергә лә, нахаҡтан, йәберләүҙән араларға ла маһир кеше ул Рәшиҙә инәй.
Бына шул инәйемдең ҡылын тартып ҡарарға булдым әле. Сәйләп тороп яйлап ултырмаҡ булып, күстәнәсемде тотоп килеп индем ишек алдына
инәйҙең. Бында мине тынлыҡ ҡаршы алды, шылт иткән тауыш та юҡ.
Ҙур өйөнөң дә, бәләкәс өйөнөң дә, ут яҡҡысының ишектәре шар асыҡ инәйҙең. Ә ишек алдында берәү ҙә булмай сыҡты бында, мин исемләп ҡысҡырып әбейемде эҙләп йорт – ҡура тирәһен ҡарап сыҡтым. Юҡ был инәй, алыҫҡа китһә бикләмәһә лә ишектәрен исмаһам ябып китер ине, тип уйлап кәртә артына сығам. Күрәм, әбейем ни тиһәң шул ҙур картуф баҡсаһында картуф утап йөрөй..
Мин әбейҙе тапҡаныма ҡыуана, ҡыуана эргәһенә барып, ыңғайына ҡый үләндәрен йолҡоп ырғыта, ырғыта һүҙ башлайым.
“Инәй, һиндә йомошом бар ине, әйҙә эшеңдән аҙыраҡ туҡтап тор, һөйләшеп алайыҡ.” – тинем мин уға. Әбейем ыңғай ғына яуап бирҙе. “Әй килен әлдә килдең әле, сарсап, һыуһап йөрөһәм дә яңғыҙ сәй эскем килмәй туҡтамаҫтан эшләп тик йөрөйөм. Әйҙә ишек алдына барып сәйләп алайыҡ, шунда һөйләрһең хәбәреңде. Мин дә рәхәтләнеп сәй эсермен, аҙ булһа ла ял итермен.”- тип әбейем һәләтләп атлап та китте.
Самауыры һәр ваҡыттағыса ҡайнап ултыра инде ул инәймдең. Итек ҡунысына йәбешкән әбейемдең ҡулынан:”Ҡана инәй үҙем” – тип тартып тигәндәй алам итекте. Самауырының торбаһына эре – эре күмер өҫтәйем дә, шул итек ҡунысы менән борҡотоп өрҙөрөп, сөйҙә элеүле торған сепрәк менән самауырҙың тышын һөрткөләп, йәйгеһен сәй эсә торған сатырының өҫтәленә алып килеп ултыртам да ҡул йыуырға йүгерәм. Инәйем ҡулдарын йыуа һалып тиҙ, тиҙ генә
ризыҡтарын да сығарып өҫтәленә теҙҙе. Икәүләшеп рәхәтләнеп сәй эстергә тотондоҡ , мин һүҙемде нисек башларға белмәй, өндәшмәй генә сәй һемерәм. Һүҙҙе нимәнән башларға инде? Инәйемде үпкәләтеп ҡуймаммы? Ну был бабайҙы, йөкмәтте бит йомоштоң еллеһен!..
Ысынлап та һыуһаған икән инәйем, бер бер артлы әллә нисә кәсә сәй эсә һалып алды. Бер аҙҙан ул минең хәбәрем бар икәнен иҫенә төшөрҙө. “Аһа, аһа килен, хәбәрем бар тей инең бит, нишләп өндәшмәйһең? Партизан шикелле шымып инеп киттең.”- тине ул аптырап. “Аһа, аһа сәй эсәм бит, күрмәйһеңме әллә?”- тип үҙенең һүҙҙәре менән шаяртам мин тәүҙә әбейемде. ”Эй инәкәйем, нимә тип һүҙ башларға ла белмәй ултырам шул баянан бирле.”- тием һуңынан. Ҡайһылай итһәм итәм, йомошомдо бер тынала һөйләп бирәм дә, ҡурҡа, ҡурҡа ғына инәйемә ҡарайым. Илап ебәрерме әбейем, әллә миңә кәсәһе менән тондорормы икән? Эй Аллаһым, әсәйем мәрхүмде һоратып бер бабай килгәндә, әсәйемдең миңә үпкәләп, ҡысҡырып, ҡысҡырып илағаны һаман да күҙ алдымда торғанға, был инәйем нимә ҡылыр икән тип хафаға ҡалдым. Әбейем оҙаҡ ҡына өндәшмәй ултырҙы, мин инде ҡыуылып сығырға әҙерләнеп бөттөм. Ҡапыл Рәшиҙә инәйем ишек алды тултырып яңғыратып көлә башланы. Һис тә быны көтмәгән мин, һиҫкәнеп күҙҙәремде инәйгә төбәйем. Ул рәхәтләнеп көлөп туҡағас, миңә йылы ғына итеп ҡараш ташлап яуап һүҙҙәрен теҙҙе.”Эй килен, килен барыр инем дә ул мин, тик һин был йомошоң менән һуңланың балам” – тине ул миңә. “Нисек һуңланым инәй? Һин икенсе бабайға барырға һүҙ бирҙеңме әллә? Кем ул, яҡшы кешеме? Ҡайһы яҡтыҡы? Беҙҙең олатай бик яҡшы кеше бит инәй. Һин барам тигән бабай шулай уҡ яҡшы кешеме?”- тип һорауҙарымды теҙеп ташланым. Инәйем баяғынан да нығыраҡ көлөп ебәрҙе.
“Туҡта, туҡта килен, исмаһам тын алып яуҙыр һорауҙарыңды. Һин мине аңламаның. Ул олатайығыҙҙың бик шәп, бик егәрле, бик тә күркәм кеше икәнен беләм мин. Тик йәшем үтеберәк киткән бит килен. Шуға ла һуңлап алып килдең был йомошоңдо тием. Саҡ ҡына биш, алты йылдар элегерәк булһа уйлап та тормай барыр инем балам. Ә хәҙер юҡ, юҡ булмай, рәхмәт кешегә һанап килгәнеңә, әммә юҡ. Балаларым ҡарай мине, ныҡ ярҙам итәләр, үҙҙәре әйләнгән һайын ҡайтып йөрөйҙәр. Юҡ килен, нигеҙемде һыуытып, бабай тип йөрөр хәлем юҡ. Мин бабай артынан китһәм балаларым ҡайҙа ҡайтыр? Үпкәләмә лә миңә, бына минең йәшемә етһәң үҙең дә аңларһың әле.”- тине инәйем.
Мин инәйемде ҡосаҡлап алдым:”Үҙең рәнйемә миңә Рәшиҙә инәйем, олатай бик үтенгәнгә килгәйнем. Ҙур рәхмәт сәйеңә, тағы ла ҙурыраҡ рәхмәт инәйем һин үҙең булғанға, һин бит беҙҙең иң яратҡан инәйебеҙ ауылда. Имен генә, һау ғына бул инде. Ярай күрешкәнгә тиклем инәй.” – тинем дә һәләтләп ҡайтып китә һалдым. Мин өҫтөмдән тау төшкәндәй еңел һулап, йүгерә атлай баҫып ҡайтып киттем.
Үҙем юлым уңмай ҡайтып барам, үҙем һантый һымаҡ көлөп, ҡыуанып атлайым. Әлдә әле инәйем риза булманы бабайға барырға. Риза булып китеп барһа бабай менән, балаларына нимә тиер инем шунан мин. Ә йәшәй алмай кире ҡайтһа күҙенә нисек ҡарар инем инәйемдең. Өйөмә ҡайтып еткәнсе мин үҙемдең эшкә ашмаған яусы, димсе икәнемде һәм әбей таба алмаҫымды аңланым. Шуға күрә ауылымдағы башҡа әбейҙәргә барып та тормаҫҡа булдым. Тик нисек бабайымдың аңына еткерергә инде быны? Был бурыстан нисек тә ҡотолорға уйлап олатайҙың килгәнен көтөп йөрөйөм. Ә бабайым юҡ булды, бик оҙаҡ ҡына ваҡыт ул күренмәне...
Мин был тарихты онота ла башлағайным инде, олатайым тағы килеп инде беҙгә. “Килен минең йомошомдо үтәгәндер инде, мине нимә тип ҡыуандырыр икән тип килә ятам.” – тине ул. “Олатай зинһар үпкәләмәгеҙ, мин ысын күңелдән тырышып ҡараным һеҙҙең йомошоғоҙҙо үтәргә, әммә”...- мин һүҙемде һөйләп бөтә алманым. “Аңлашылды, был ауылда ла уңманым инде әтеү мин.” – тине бабайым мине бүлдереп.
Бер генә минутҡа ул миңә бөтөрөнөп, шиңеп киткән кеүек тойолдо.
Ләкин ул үҙен тиҙ генә ҡулға алды. “Ярай килен, юҡтың артынан ҡыума тиҙәр бит,”- ул ярты һүҙендә туҡтап ҡалды, нимәлер уйлай ине шикелле.
Ә мин ҡотолдом тип эстән генә ҡыуанып та бөтмәнем, ул мине аяҡтан йығырлыҡ хәбәр һалды.”Эйе булмағас булмаһын да, килен беҙ былай эшләйек. Әйҙә икәүләп минең менән һинең тыуған яғыңа йөрөп ҡайтайыҡ. Бәлки һинең тыуған
ауылыңда барҙыр берәй әбей, бәлки үҙеңдең туғандарың араһында яңғыҙ инәйең барҙыр.”- тине бабайым. Мин телһеҙ ҡалдым, нимә тип әйтергә лә белмәй инем.
Тыуған яғыма әллә ҡасандан бирле ҡайтҡаным юҡ бит инде минең. Ҡайтҡан саҡта ла тик өйҙә генә, тик атай – әсәй янында ғына була ла кире китә торғайным. Ә инде атайым менән әсәйем гүр эйәһе булғас, бөтөнләй ҡайтҡаным юҡ. Әбейҙәрҙе лә иҫләмәйем бит, шунан һуң әллә нисә йылдар буйы күҙгә, башҡа күренмәй, ҡайтмай йөрө лә ҡайта килеп, инәй әйҙә беҙҙең менән, бына һиңә бабай алып килдем тиемме ни. Ошоларҙың барыһын да бабайыма әйтеп һалам, ипләп кенә был нийәтенән баш тартырға өгөтләйем уны. Әммә мине тыңлаймы һуң ул үҙ һүҙле ҡарт, йәнем дә көймәгәйе... “Юҡ инде килен, хәҙер кире тайпылыу юҡ. Һин мине улайтып не кидай понимаешь. Мин үҙем алып йөрөйөм машинамда һине, бөтә юл сығымдарын үҙ өҫтөмә алам. Имен - һау кире алып ҡайтып ҡуям һине ауылыңа. Һин дауай, дауай килен хәлемә кер минең, аңларға тырыш йәме.”- тип үҙенекен тыҡыны олатайым. Балаларымды ҡалдырыр кешем юҡ тигәнгә, илап ятҡан имсәк балаң юҡ та инде. Ҡыҙҙарың ҙур, донъя ҡалдырырлыҡ булғандар инде. Һыйрҙарым һауылмай торор бит беҙ йөрөп ҡайтҡансы, һыуалҡы тартыр тиүемә, шундай ваҡытта күршеләрең нимә өсөн, әллә нисә күршең бар.
Был сәфәрҙән нисек тә тайпылырға уйлап, индәй генә дәлил килтерһәм дә бабайым яуабын табып, бөтәһен дә юҡҡа сығара барҙы. Иң ахыры мин әптән арып, бабайҙың ҡыҫымына бирештем. “Ярай олатай, минең Йылайыр ауылында бер туған һылыуым (һеңлем) йәшәй. Шул һылыуыма шылтыратып һөйләшәм дә, шунан һеҙгә яуап бирермен. Ул тыуған ауылға ла йыш ҡайтып йөрөй, кешеләрҙе лә белә. Әгәр ҙә яңғыҙ әбейҙәр бар тиһә, беҙҙе менән йөрөргә риза булһа юлға сығырбыҙ Хоҙай ҡушһа. Ә хәзер күҙемдән юғалығыҙ, хатта ныҡ арыным һеҙҙән. Имен аман ҡайтып етегеҙ.”- тип бабайымды ҡыуып тигәндәй ҡайтарып ебәрҙем. Үҙем, ер һөрөп ҡайтҡан кеше һымаҡ, аяҡтарымды саҡ һөйрәп барып урыныма йығылдым. Ну был ҡарттың ныҡымышлығын...
Бер ике көн һылыуыма ла шылтыратманым, был турала кемгәлер һөйләү түгел уйлағым да килмәй ине.
Аҙыраҡ бабайға йәнем көйөүе баҫылғас, Йылайырҙа йәшәгән Мәғәфүрә һылыуыма шылтыратып бөтәһен дә һөйләп бирҙем. Шаңғыратып көлөп туҡтағас, әбейҙәр бар инде ул тип, һылыуым ауылдар буйлап беҙҙе менән йөрөргә риза булды. Тик шәмбе, йәкшәмбе көндәре генә йөрөй алыуын, былай көндәрҙә эштән китә алмауын әйтеп хушлашты. Олатайға хәбәр иттем инде, һылыуым риза, шәмбе көн мине килеп алырһығыҙ ҙа юлланырбыҙ тип. Эй хәйерлегә генә булһын Хоҙайым...
Шулай итеп шәмбе көнө тәүәкәлләп, әбей эҙләп юлға сыҡтыҡ. Бабайым бик күңелле, йор һүҙле, үткер телле, өҫтәүенә йыр һөйгән кеше лә булып сыҡты. Ул юл буйы йә төрлө йырҙар йырлап, йә аллы – гөллө көләмәстәр һөйләп, йә мөнәжәт әйтеп, йә шиғыр уҡып минең күңелемде күрергә тырышты. Әйләнгән һайын миңә рәхмәтен дә әйтергә онотманы. Шундай талантлы олатайыбыҙ бар икәненә аптырап та, һоҡланып та, бер нисә көн алдан уны борҡолдатып, тупаҫ рәүештә ҡыуып ҡайтарғанымды иҫләп оялып та килә торғас, мин юлдың үткәнен һиҙмәй ҙә ҡалдым. Хәҙер инде мин был шул тиклем таланттарға эйә булған, үтә шәп, үтә әрһеҙ олатайыбыҙға нисек тә әбей табып биреү теләге менән яна башланым. Йылайырҙа туҡтап, һылыуымда сәй эсеп, уны ла үҙебеҙ менән ултыртып алдыҡ та ары ҡуҙғалдыҡ.

Машинала ниндәй ауылдарға, ҡайһы туғандарға туҡтарға һөйләшеп, үҙебеҙгә күрә бер план ҡороп алдыҡ.
Бына беҙ тыуған ауылыбыҙ Матрайҙа, тәүҙә үҙ туғандарыбыҙға, шунан таныш – тоноштарға барып, әбейҙәрҙең ҡылын тартып ҡарарға булдыҡ.
Иң тәүҙә әсәйем мәрүмдең ике туған һылыуына, шунан үҙебеҙҙе уҡытҡан өлкән йәштәге уҡытыусыбыҙға, тағы ике өс әбейгә барҙыҡ. Һәр өйҙә беҙҙе яҡты йөҙлө, күркәм, бик һөйкөмлө әбейҙәр ҡаршы алды. Төҙөк, бөхтә йорт ҡуралы, матур өйҙәрҙә йәшәй ине улар. Һәр бер өйҙә беҙҙе йылы ҡаршы алдылар. Ризыҡ теҙеп өҫтәлдәренә, тәмле сәйҙәр тәҡдим иттеләр. Иғтибар менән йомошбоҙҙо тыңланылар ҙа, ипләп кенә, үпкәләтмәҫкә тырышып ҡына кире ҡаҡтылар. Ҡоҙалап барған бер әбейебеҙ ҙә риза булманы. Ғүмер буйы көткән донъяларын, нигеҙҙәрен
ташлап, балаларынан, ейән – ейәнсәрҙәренән айырылып китергә теләмәне. Шулай итеп Матрайҙа уңманыҡ,
юлыбыҙҙы ары дауам иттек. Тыуған ауылыбыҙҙан аша ауылда ятҡан Безводный( Петропавловский) ауылына яҡын туған инәйебеҙгә барып әбейҙәр һорашып белешергә булдыҡ. Беҙ килеп туҡтағанда инәйебеҙ ҙә, олатайыбыҙ ҙа өйҙә ине. Улар ихлас ҡыуанып ҡаршы алды беҙҙе. Ауыл кешеһенең ҡунаҡсыллығының сиге юҡ. Бик оҙаҡ күрешкәнебеҙ ҙә булмағас, нимә алып, нимә ҡуйырға белмәй өлтөрәп тора инде инәйебеҙ ҙә, олатайыбыҙ ҙа. Инәйебеҙҙең бабайы, олатайыбыҙ алдында йомошобоҙҙо әйтергә уңайһыҙланып, аш өҫтәле артынан торғансы беребеҙ ҙә һүҙ башламаныҡ. Ике бабай һөйләшә, һөйләшә тышҡа сығып киткәс кенә, инәйебеҙгә ниндәй мәшәҡәт менән йөрөгәнебеҙҙе аңлатабыҙ. Бик етди ҡабул итте был хәбәребеҙҙе инәйебеҙ. “Эййй, өлкән кешегә яңғыҙ ҡалыуы анһат түгел инде. Нисек кенә ярҙам итергә икән һеҙҙең был бабайығыҙға ҡыҙҙар” – тип оҙаҡ ҡына уйланып ултырҙы ул. “Әбейҙәр хәҙер бабайға бармай шул ул. Ай һай табып булмаҫ тием бабайға барырлыҡ әбейҙе. Үҙегеҙҙең еңгәгеҙ бар инде, барып ҡарағыҙ әле, бәлки юлығыҙ уңыр”- тине. Беҙ һүҙһеҙ генә бер беребеҙгә ҡарап алдыҡ та, был еңгәйебеҙгә лә барыуҙың файҙаһыҙ икәненә төшөндөк. Хатта инеп тормаҫҡа ла булдыҡ. Әсәйем мәрхүмдең бер туған бер бөртөк ҡустыһы мәрхүмдең ҡатыны ине ул еңгәйебеҙ. Яҡын туған еңгәйебеҙҙе бындай йомош менән борсорға ла ҡурҡтыҡ хатта. Сөнки беҙҙең тоҡомда ирҙәре үлһә ҡатындары башҡа иргә сыҡмай, хатта баштарына ла килтермәйҙәр ундай уйҙы. Шуға күрә башҡа ауылдарға барып ҡарарға булдыҡ.
Инде беҙ сәфәребҙҙе Байғужа ауылына, икәүһе бергә йәшәгән апайҙарыбыҙға барырға булып дауам иттек. Апайлы, һылыулы икәүләп ғүмер итә беҙҙең был апайҙарыбыҙ. Өлкәне тормошҡа сыҡмай, ғүмерен һылыуына һәм уның ике балаһына бағышлаған. Шул ике баланы тыуғандан ҡарашып, үҫтерешеп, уҡытып, оло тормошҡа аяҡ баҫырға ярҙам итеп, хәҙер ҙә һаман да шулар тип йәшәй. Ошо апайҙарыбыҙҙың ҡылын тартып ҡарарға булдыҡ. Бәлки бында юлыбыҙ уңыр тип өмөтләндек, өмөтһөҙ шайтан тимәгәндәр бит юҡҡа ғына. Их белһәм ине мин алдағы хәлдәрҙе...
Байғужаға кисләтеп кенә, ҡараңғыла килеп индек. Ваҡыт ныҡ һуң булыуға ҡарамаҫтан апайымдар яҡшы ҡаршы алды беҙҙе. Йорттары йәтеш кенә, ҙур булмаған ике бүлмәле. Эй бәләкәй генә өйҙәрен ҡурсаҡ шикелле итеп тота икән был бөрсә шикелле егәрле ике апайым. Ҡайҙа ҡарама тәртип, бөхтәлек, таҙалыҡ. Бөтә ерҙә лә, стеналаларҙа, койка дивандарҙа үҙ ҡулдары менән сигеп ҡуйылған селтәрҙәр, яҫтыҡ тыштарында сигелгән аҡ ҡоштар йөҙә. Тумбочка, комодтар өҫтөндә сигелгән күгәрсендәр оса. Ап – аҡ тәҙрә ҡорғандары(пәрҙәләре), карауат япмалары сәскәләр төшөрөп сигелгән. Һоҡланғыс әкиәт донъяһы инде бына. Шул тиклем йәмле, матур донъя көтә икән апайымдар. Бына улар ихлас ҡына итеп табын янына саҡырҙылар беҙҙе, матур итеп һөйләшә, һөйләшә ашап, эсеп алғас бер уңайһыҙлыҡ килеп сыҡты. Апайымдар икәүләшеп тороп беҙҙе төпкө өйгә саҡырып алып:”Беҙҙең өйөбөҙҙә ғүмерҙә лә ир – ат йоҡлау түгел, аяҡ баҫҡаны ла юҡ. Был бабайығыҙҙы ҡайһылайтып йоҡлатайыҡ икән? Беҙ ҡурҡабыҙ бит әле” – тип аптыраттылар. Шырғаяҡ һылыуым өй яңғыратып көлөп апайымдарҙы ҡосаҡлап алды. “Һай ике һәтәү, ул бабай кеше ашамай бит! Алйып бараһығыҙмы әллә”- тип тынысландырып ҡараны. Әммә икеһе лә ысынлап тороп ҡурҡа ине был ғүмер буйы икәүләп кенә йәшәгән апайымдар. Ҡулдары ҡалтырап, үҙҙәре һерелдәп яҡшылап хәбәрен дә һөйләй алмай торған ошо ике бахырсыҡ ҡатынды мин бик йәлләнем шул мәлдә. Мөғжизәле, күркәм донъяларын емереп инеп, тыныс, бәхетле тормоштарын болғатып, ҡуҙғытып ебәргән кеше һымаҡ тойоп киттем үҙемде. Уңайһыҙлап йөрөгән өсөн икәүһенән дә ғәфү үтенеп, беҙ икебеҙ ҙә һеҙҙе менән бергә төпкө бүлмәлә йоҡларбыҙ, бабайҙы алғы бүлмәгә һалырбыҙ. Ҡурҡмағыҙ, беҙ һеҙҙе яҡларбыҙ, һаҡларбыҙ, ул бабай бер ҙә ҡурҡыныс түгел, мәрхүм Радик кейәүегеҙҙең яҡын туған олатаһы тип саҡ күндереп йоҡларға яттыҡ. Әммә улар керпек тә ҡаҡмай төн үткәргәндер тип уйлайым. Сөнки йоҡларға ятҡас, мин бер килке көлөп, аптырап яттым апайыдарҙың был холҡона. Ә инде бабай ҡуҙғалған, тышҡа сығып ингән йәки сөскөргән һайын икәүләшеп һикерешеп тороп ултырғандарын ишетеп, уларҙы йәнем өҙөлөп йәлләп, илап таң аттырҙым.
Иртәнсәк тышҡа сығып, йыйнаҡ, таҙа ишек алдында, һәр нимәһе үҙ урынында
булған тәртипте күреп һоҡландым. Нисек ул, береһе таяҡҡа таянып, аҫҡап саҡ йөрөгән, икенсеһе лә һаулығы маҡтанырлыҡ булмаған ошо ҡураныс ҡына кәүҙәле ике апайым, ошолай матур донъя көтә алалар икән? Ҡайҙан көс, ҡеүәт килә уларға? Мин уйҙарыма бирелеп китеп, тирә – яҡта нимә булып ятҡанын абайламай ҡалғанмын. Ҡысҡырып, ҡысҡырып апайымдарҙың олоһоның илағанына һиҫкәнеп киттем. “Мин яңғыҙым ҡайһылайтам? Ул һылыумды алып китһәгеҙ миңә үлергә генә ҡала инде. Юҡ, юҡ бирмәйем, уйламағыҙ ҙа.”- тип һөйләнеп илаған апайымдың эргәһендә, ҡапыл алдында Дейеү пәйҙә булғандай, йөҙө ҡағыҙҙай ап – аҡ булған икенсе апайым ҡатып ҡалған. Мин был күренештән бөтөнләй иҫем китеп, күҙҙәремде түңәрәкләндереп аптырап, Мәғәфүрә һылыуымдан ымлап ҡына нимә булғанын һорайым.
Шарҡылдаҡ Мәғәфүрә көлә - көлә: ”Һай ошо икәүҙең һәтәүлеген, алйотһығыҙ ҙа инде! Бабай алып китеп бармай ҙа баһа һеңлеңде, улайтып иларға апай. Әллә миңә һылыуыңды бирәһеңме тип кенә һорай бит. Ә һинең нимәгә ҡобараң осҡан апайым? Олатай машинаһына көсләп тыҡмай бит һине алып китәм тип. Әллә миңә бараһыңмы тип һорай ғына. Һай ошо икәүҙе, шулайтып кеше ҡурҡалыр шул ирҙәрҙән”...
Шунан һуң ике апайым да һәләтләп беҙгә әбей эҙләшергә тотондолар. Был саҡырылмаған ҡунаҡтарҙан, был ҡурҡыныс бабайҙан тиҙерәк ҡотолорға теләгәндәрҙер инде. Әммә ләкин ниндәй генә ишекте ҡаҡһаҡ та, юлыбыҙ уңманы. Һәр өйҙә лә яҡты йөҙ, ҡайнап торған самауыр ҡаршы алды беҙҙе. Тик бер генә әбей ҙә илен ташлап әллә ҡайҙа сит – ят яҡҡа олағырға риза булманы. Беҙ тамам арып, әбей эҙләү уйынан төңөлөп тигәндәй, ҡайтыр юлға сыҡтыҡ. Ике апайым, был аяҡлы бәләләрҙән ҡотолоу ҡыуанысынан, ҡапҡа төбөндә беҙҙе оҙатып, ҡосаҡлашып тороп ҡалдылар. Эй АЛЛАҺЫм беҙ һөмһөҙҙәр арҡаһында ни тиклем тетрәнеү кисерҙе ошо бахырсыҡ апайымдар. Ғүмерҙә лә онота алмаҫтар, беҙгә яҡшы һүҙ ҙә ҡушмаҫтармы икән инде?...
Ошондай күңелһеҙ уйҙарға батып, һөйләшмәй, бер өн дә сығармай киләбеҙ машина эсендә. Матрайға етеп килгәндә Мәғәфүрә һылыуым, ипләп кенә миңә ҡағылып, ҡурҡып ҡына һүҙ башланы, минең йәнем көйөп , эстән ҡайнап ултырғанымды һиҙгәндер инде: ”Эй Зилдә апай, әйҙә Япарһаҙға Сәрүәр еңгәйебеҙгә барып етәйек. Алыҫ түгел бит Матрайҙан боролорға ғына кәрәк. Әйҙә инәйек, һин нисек уйлайһың? Әйҙә ҡарышма инде.”- тине ул мине өгөтләп. “Юҡ, юҡ етте, булды, юҡтың артынан ҡыума тиҙәр. Бер ҡайҙа ла боролоу ҙа, инеү ҙә һөҙөмтә бирмәҫ барыбер. Тура ҡайтабыҙ, һине Йылайырҙа өйөңә төшөрөп ҡалдырабыҙ ҙа ҡайттыҡ беҙ. Хатта һөйләмә лә башҡа”- тип ҡырҡа ҡаршы төшәм мин.
Олатайыбыҙҙың ҡолаҡтары ҡарп итеп ҡалды.“Ҡайҙа, ҡайҙа? Ниндәй еңгәйегеҙ? Ҡайҙа боролорға? Әйҙә етеп ҡайтайыҡ яҡын булғас. Килен һин кире һуҡма әле. Анауынсама юлдар йөрөп киләбеҙ, был еңгәйегеҙгә лә етеп ҡайтайыҡ, үкенескә ҡалмаһын.”- тип өгөтләргә тотондо мине бабайыбыҙ. Арыуым еттеме икән, мин башҡа ҡарышып торманым...
Бына беҙ Япарһаҙ ауылында яратҡан ғына Сәрүәр еңгәйебеҙҙең ҡапҡа төбөнә килеп туҡтаныҡ. Быныһы инде атайыбыҙҙың бер туған ҡустыһының ҡатыны, шулай уҡ яҡын туған еңгәйебеҙ. Беҙ машинанан сыҡҡансы ялпылдап өйөнән Сәрүәр еңгәйебеҙ килеп тә сыҡты.
Мин инде әллә ни замандан бирле еңгәйемде күргәнем юҡ ине. Ул өлкәнәйеп киткән, бөтөнләй икенсе кеше кеүек күренде миңә. Әммә еңгәйем ныҡ матур әбейгә әйләнгәйне. Уның һәр ваҡыт янып, балҡып торған ерән(рыжий) сәстәре ап - аҡ булған. Был аҡ сәстәр шул тиклем уға килешә, күркәм, һөйкөмлө итә ине еңгәйемде. Әбей тип әйтерлек тә түгел инде уны, тик сәстәре генә ағарған, ә йөҙөндә һырҙар юҡ тиерлек. Етеҙ ҡуҙғалып, ялп – йолп баҫып йөрөүе лә элеккесә ҡалған. Һаман да ҙур тауышлы, элеккесә гөрһөлдәп тора көлөүе лә, ихлас, асыҡ күңелле инде еңгәйем, эй матур ине еңгәкәйем... Ошо еңгәйемә бәйле бик күп йылы иҫтәлектәр һаҡланған күңелемдә. Ул иҫтәлектәр үҙе бер айырым ҙур тарих, АЛЛАҺЫ бирһә насип булһа яҙырмын әле яратҡан еңгәйем тураһында айырым хикәйә...
Эй матур ине еңгәйем тип яҙғайным бит әле. Олатайыбыҙҙың уны күргәс тә йөҙө яҡтырып, күҙҙәрендә нурҙар балҡып китте. Эй ғашиҡ булды ла ҡуйҙы бит бабайыбыҙ... Ысынлап тороп күҙе төштө уның еңгәйебеҙгә. Ул хатта йәшермәй ҙә быны, һоҡланып та, ҡыуанып та еңгәбеҙҙән күҙҙәрен ала
алмай ине. Кеше шул йәштә лә ғашиҡ була ала икәненә икәүләп шаһит булып, өндәшмәй генә Мәғәфүрә менән олатайҙы күҙәтәбеҙ. Ә еңгәйебеҙ бөтөнләй бер нимә лә һиҙмәй, аш – һыу әҙерләү менән мәшөғөл. Әллә һиҙҙермәй генәме икән инде? Ҡатын ҡыҙ бит ул ныҡ һиҙгер була ундай яҡҡа...Эйе юҡҡа ғына: ”Любви все возрасты покорны!”- тимәгән бит инде урыҫ халҡы. Һәм мөхәббәт алдында бәндәләрҙең бөтәһе лә көсһөҙ...
Сәрүәр еңгәйемдең тәмле итеп бешергән ашын, итен ашап, тәм – том ҡушып хуш еҫле сәйен эсеп алғас, йомошобоҙҙо еткерәбеҙ. Был еңгәйебеҙ ҙә беҙгә бер ниндәй ҙә яңы хәбәр әйтмәне. “Әллә инде бер ҙә белмәйем шул, килеп сығырмы икән был йомошоғоҙ. Яңғыҙ әбейҙәр бар ҙа ул беҙҙә, хатта ҡәҙимге генә күп улар. Әммә”... Еңгәйебеҙ хәбәрен һөйләп бөтөп тә өлгөрмәне. “Ҡуй ҡоҙағый әбей эҙләп тә тормайыҡ, һин дә йонсома, мин дә йонсомайым. Әйҙә үҙең бар ҙа ҡуй миңә, хатта күңелеңмә яттың, оҡшаның инде миңә. Икәүләп гөрләтеп донъя көтөрбөҙ. Әйҙә ҡоҙағый ризалығыңды бир, ҡәҙерләп кенә торормон, өрмәгән ергә ултыртмаҫмын.”- тип бабайыбыҙ уның һүҙен бүлдерҙе.
Тәүҙә еңгәбеҙ өндәшмәй беҙгә күҙ һалып алды, шунан гөрләтеп көлөп ебәрҙе. “Ә ә ә юҡ, юҡ ҡоҙа хатта һөйләмә лә ул хәбәреңде. Юҡ мин бабайға барыу ҡайҙа ул, юҡ. Мин шул тиклем бәхетле булдым мәрхүм ирем менән. Бер түгел алты ҡыҙ үҫтерҙек. Төрлө саҡтар булды, бөтәһе лә ал да гөл була торғайны тип әйтә алмайым, әммә беҙ үтә лә бәхетле булдыҡ. Хәләлемдең яҡты иҫтәлегенә тап төшөрөп, бабайға барам тип сабып йөрөй алмайым. Юҡ булмай! Хатта өгөтләмә лә ҡоҙа! Һин бик күркәм, һөйкөмлө кешһең, егәрле, булдыҡлы, шәп кеше икәнең дә күренеп тора. Әммә булмай, үпкәләмә зинһар!” – тип еңгәйебеҙ ҡәтғи кире ҡаҡты олатайыбыҙҙың тәҡдимен. Ул хатта тышҡа сығып китте ялпылдап, әллә үпкәләне, әллә йәне әрнеүен, күҙ йәштәрен күрһәткеһе килмәне... Ә бабайыбыҙ Мәғәфүрә менән миңә ябырылды:”Әйҙә ҡыҙҙар миңә ярҙам итегеҙ әле. Ошо еңгәйегеҙ миңә ныҡ оҡшаны, башҡа әбейҙәргә барып та тормайыҡ. Еңгәгеҙҙе өгөтләп күндерегеҙ миңә тормошҡа сығырға. Бөгөн үк алып та ҡайтайыҡ, беҙҙең менән бергә барып күрһен донъямды, ауылымды, туғандарымды. Шунан күсереп алыуы ла оҙаҡ булмаҫ. Әйҙә, әйҙә өндәшмәй тик ултырмағыҙ, еңгәгеҙҙе күндерешегеҙ”... тип нығытып ҡуйҙы ул беҙҙе, еңгәйебеҙ тынысланып кире өйгә ингәнсе. Мин Мәғәфүрә һылыуыма:”Хатта Сәрүәр еңгәйгә өндәшә күрмә! Ишеттең бит нисек үпкәләгәнен.”- тип бышылдайым, ул ризалашып баш ҡаға. Бына еңгәйем, бер нисә әбейгә барып киләйек әле, бәлки юлыбыҙ уңыр, тип тәҡдим яһаны. Минең инде бер ергә лә барырға теләгем юҡ ине. Үҙегеҙ генә йөрөгөҙ әйҙә тип тороп ҡалдым...
Бер нисаҡлы ваҡыттан һуң, танауҙары төшөп, күңелһеҙ генә ҡайтып инде яусыларым. Ғәжәпкә ҡаршы еңгәйем менән һылыуым күңелһеҙ генә ҡайтып инһәләр, олатайыбыҙҙың киреһенсә йөҙө яҡтырып киткән, йылмайып бөтә алмай ине ул. Мин был үҙгәрешкә аптырап:”Олатай үҙегеҙгә әбей табып, шул ҡыуаныстан ҡояштай балҡып килә ятаһығыҙмы әллә?”- тип һорайым. “Юҡ, юҡ килен тапманыҡ, шуға ҡыуанып бөтә алмайым”- тине бабайым. “Аһа, аһа анауынсама юлдар үтеп, шул һеҙгә әбей эҙләп йөрөүебеҙ түгелме ни? Әллә алйып бараһығыҙмы, әбей таба алмағанға ҡыуанырға? Әллә беҙҙе мыҫҡыл итәһегеҙме?”- мин ысынлап тороп бөтөнләй асыуланып киттем. “Туҡта, туҡта ҡыҙмай тор! Һай бирлеһең дә инде килен! Һиңә Радик улым нисек түҙҙе икән! Ай һай ай! Тәүҙә һөйләгәнде тыңлап бөт, эштең айышына төшөн шунан бирлән.”- тип олатай мине туҡтата. Аҙыраҡ асыуымды ауыҙлыҡлап, бабайҙы тыңларға була тынып ҡалам. “Бая уҡ әйткәйнем бит инде, әбей эҙләп тә тормайыҡ, күңелемә һеҙҙең еңгәйегеҙ бик оҡшаны. Әйҙә ҡоҙағый миңә тормошҡа сыҡ, бына итеп йәшәрбеҙ АЛЛАҺЫ бирһә”... - тип тағы еңгәйебеҙҙе өгөтләй башланы. Был юлы еңгәйем һүҙ ҙә өндәшеп торманы, баш ҡына сайҡаны ла сәй ҡайнатырға ҡуйып, өҫтәл әҙерләй башланы. Мин, Мәғәфүрә һылыуымдың нимәлер һөйләргә йыйынып ауыҙын асҡанын күреп, ҡапыл ҡаты ғына итеп итәгенән тартып туҡтатам.
Ауыҙыңды ла асма, өгөтләмә еңгәйҙе тип ымлайым уға ҡаштарымды емереп ҡарап, асыуланып. Һылыуым минән үтә алмай өндәшмәй ҡала.
Мин, йәнемде аҡтарып сығып килгән ярһыуымды баҫыр өсөн, тышҡа сығып киәм. Бәҙрәфкә барып килеп, тышта элеүле торған ҡул
йыуғыстан (умывальниктән) шаптырлатып һыу ағыҙып, һабында үсем бар кешеләй ҡат, ҡат ҡулдарымды һабынлап йыуам. Бағанала күренгән кнопкаға баҫып, насостан теш ҡамаштырырлыҡ һыуыҡ һыу сығарып, битемде земберләтә, земберләтә йыуам. Ҡәҙимге генә ваҡыт тышта тыныслана алмай тотҡарланам. Нимәгә ярһыйым үҙем дә аңламайым..
Бушты бушҡа ауҙарып, балаларымды ҡалдырып йөрөгәнгә үҙемә йәнем көйәме, олатайыбыҙҙың үтә әрһеҙлегенә, һөмһөҙлөгөнә, юҡ тигәнде белмәй ныҡышыуынамы, әллә урынлы, урынһыҙ көлгән, былай ҙа ныҡ көйәләнгән еңгәйебеҙҙең хәлен һиҙмәгән һылыуымамы? Мин быны аңламаным, яйлап үҙемде ҡулға алып, өйгә инәм дә ...
Инәм дә ...”Нишләп юҡ тигәнде аңламайһығыҙ ул, Мәғәфүрә һин бит беләһең дә инде мин ағайың мәрхүмде нисек яратҡанымды, хөрмәт иткәнемде, ҡәҙерләгәнемде... Исмаһам һин ныҡышма, мин ағайың мәрхүмдең иҫтәлегенә тап төшөрөп бабайға барып ултыраһым юҡ. Ҡоҙа мин һеҙҙе насар кеше тимәйем, бына тигән шәп бабай икәнең күренеп тора. Әммә мин ҡалған ғүмеремде ирем мәрхүмдең яҡты иҫтәлектәре менән генә яңғыҙ йәшәп, баҡый донъяға күсергә йыйынам...” – еңгәйем илай, илай ошо һүҙҙәрҙе яуҙыра, йә ҡысҡырып илай, йә һыңҡылдап тымып ҡала ла бер аҙға, шунан тағы иларға тотона ине. Мәғәфүрә, башын түбән эйеп шымып инеп киткән, олатайыбыҙ ыуаланып, нимә әйтергә лә белмәй үрле, ҡырлы йөрөй. Мин өйгә килеп индем дә ошо күренешкә хайран булдым. Эштең нимәлә икнен аңлап алғас, мин тиҙ генә еңгәйем янына үтеп уны ҡосаҡлап алдым. Эргәһенән үтеп барышлай, Мәғәфүрәнең беләген ныҡ итеп семтеп алам, ул ҡымшанманы ла хатта, әллә һиҙмәне лә инде...
“Эй еңгәкәйем зинһар беҙҙе ғафү итә күр, үпкәләмә инде йәме. Беҙҙең һине кәмһетергә, мыҫҡыл итергә уйыбыҙға ла инеп сыҡҡаны юҡ. Олатай һиңә ысынлап тороп ғашиҡ булған, шуға ныҡыша. Ә Мәғәфүрә бикәсең әбей эҙләп арығанға ғына әйтә, яман уй менән һөйләмәй бит. Ярай еңгәй тыныслан инде зинһар, беҙ һине ныҡ яратабыҙ, хөрмәт итәбеҙ, ағайыбыҙҙың рухына тоғро булғаныңа бик шатбыҙ. Имен - һау бул беҙ ҡайтайыҡ инде.”- тип мин еңгәйемде саҡ тынысландырып алам. Мәғәфүрәгә тишерҙәй итеп ҡарап, алда юлда уны нимә көткәнен белдерәм. Сәрүәр еңгәйебеҙ айвайыбыҙға ҡарамай, юл алдынан беҙҙе тәмле ризыҡтары менән сәй эсереп оҙатып ҡала.